Konflikt serologiczny – jakie grupy krwi nie mogą mieć razem dzieci?

Konflikt serologiczny jest sytuacją, w której organizm matki zaczyna wytwarzać przeciwciała atakujące płód, co jest wywołane różnymi grupami krwi rodziców. To zjawisko, które powoduje spore zagrożenie ciąży i niepokoi wiele przyszłych mam, jednak istnieją sposoby, żeby się z nim uporać. Kiedy może wystąpić konflikt serologiczny oraz jakie istnieją sposoby zminimalizowania ryzyka?

Konflikt serologiczny – co to jest?

Grupy krwi zostały odkryte i opisane na samym początku XX. wieku. Różnią się one między sobą występowaniem charakterystycznych białek (antygenów grup krwi). Do tej pory zbadano aż 32 kombinacje, jednak najważniejszy i najbardziej znany jest podział na grupy A, B, AB, 0 oraz ze względu na układ Rh (Rh-, Rh+). Na przykład podczas transfuzji konieczne jest znalezienie dawcy z tą samą grupą, ponieważ w przeciwnym wypadku organizm zacznie się bronić i zwalczać przyjmowaną krew. Podobną sytuacją jest konflikt serologiczny. Może wystąpić, gdy ojciec posiada tak zwany antygen D (należący do układu Rh+), a matka go nie ma, z kolei dziecko dziedziczy go po ojcu.

Konflikt serologiczny – kiedy do niego dochodzi?

Ze względu na wspomniany antygen w organizmie matki może wystąpić reakcja autoimmunologiczna, w wyniku której zwalczane będą komórki krwi dziecka, a to z kolei stanie się przyczyna bardzo poważnej choroby hemolitycznej, prowadzącej w wielu przypadkach do śmierci. Jednak konflikt serologiczny występuje dopiero w momencie, gdy krew dziecka zmiesza się z krwią matki – wcześniej jej organizm nie reaguje negatywnie. Oznacza to, że jego wystąpienie w czasie pierwszej ciąży jest bardzo mało prawdopodobne – choć nie niemożliwe – i zazwyczaj dochodzi do niego dopiero podczas porodu (wcześniej układy krwionośne płodu i matki oddziela łożysko).

Przeciwciała pozostają jednak w organizmie matki i jeśli ta ponownie zachodzi w ciążę, mogą szybko przeniknąć przez łożysko do krwiobiegu płodu i atakować jego czerwone krwinki. Wtenczas bardzo często dochodzi do konfliktu serologicznego.

Jakiej grupy krwi nie mogą mieć rodzice?

Antygen D jest obecny u 85% społeczeństwa. Zatem jeśli matka ma grupę krwi Rh+, to nie dojdzie do konfliktu serologicznego. Nawet jeśli ojciec nie ma tego antygenu, organizm matki nie będzie zwalczać dziecka. Konflikt serologiczny może wystąpić, gdy matka ma krew Rh-, a ojciec Rh+, i tylko wtedy. Oczywiście, nawet w takiej sytuacji może do niego nie dojść, ponieważ płód dziedziczy układ Rh po ojcu w 60% przypadków.

Jakie są następstwa konfliktu serologicznego?

Dawniej konflikt serologiczny mógł spowodować obumarcie płodu lub ciężką anemię czy żółtaczkę. Jednak obecnie można uratować dziecko, stosując odpowiednie preparaty. Po zakończeniu pierwszej ciąży (nawet w przypadku poronienia), matce podaje się surowicę anty-D. To działanie profilaktyczne o charakterze obowiązkowym, które pozwala zapobiec powstaniu konfliktu serologicznego w następnej ciąży. Ponadto kobieta powinna być wtedy regularnie badana pod kątem przeciwciał, zwykle raz w miesiącu, a czasami częściej, jeśli ich ilość jest podwyższona.

Konflikt serologiczny – badania

Jeśli w organizmie matki znajduje się dużo przeciwciał, konieczne jest wykonanie badań inwazyjnych. Stosuje się je także w przypadku podejrzenia choroby hemolitycznej u dziecka.

  • Amniopunkcja – polega na wykonaniu nacięcia przez powłoki brzuszne jamy owodni, w której znajduje się płód. Pod kontrolą USG pobiera się odrobinę płynu owodniowego i ocenia stężenie w nim bilirubiny.
  • Kordocenteza – to badanie jest znacznie dokładniejsze; polega na uzyskaniu krwi pępowinowej. Za pomocą cienkiej igły nacina się naczynia pępowinowe i pobiera ok. 1 ml krwi, a następnie poddaje analizie.

Jak leczyć konflikt serologiczny, jeśli już ma miejsce?

Leczenie jest wdrażane w momencie zdiagnozowania u płodu niedokrwistości. Terapia na swój sposób przypomina odwróconą kordocentezę, ponieważ również igłę wkłuwa się w naczynie pępowinowe i wtłacza dziecku krew pozbawioną antygenu D. Po około 3-4 transfuzjach organizm dziecka zaczyna funkcjonować prawidłowo i zaprzestaje produkować antygen D.

Dodatni GBS w ciąży? Dowiedz się co robić!

Ostatnie tygodnie ciąży - jak przetrwać?35 tydzień ciąży – który to miesiąc? Jak się objawia?